فدک می تواند اتحادآفرین باشد

آیت الله هاشمی رفسنجانی گفت: حادثه فدک، موضوعی قابل بحث بیشتری است بدون اینکه تفرقه آمیز باشد. اینها می تواند اتحاد آفرین باشد.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام که امروز در جمع نماز گزاران نماز جمعه تهران سخن می گفت در خطبه دوم  به سفر اخیر هیات ایرانی به کشور عربستان پرداخت که به ورود نخستین گروه شیعیان به منطقه فدک منجر شد و اظهار داشت: اگر هیات ایرانی در اجلاس مکه شرکت نمی کرد، وحدت واقعی اسلامی در آن نشست شکل نمی گرفت.

به گزارش خبرگزاری مهر، وی با بیان اینکه باید از زاویه مسئله فدک درباره حضرت زهرا حرف بزنیم، افزود: به هر حال خداوند توفیق داد و سفری به عربستان داشتیم که در اصل برای حضور در کنفرانسی که تمام فرق اسلامی را به آن دعوت کرده بودند، انجام شد و حدود 800 عالم اسلامی هم در آن نشست حضور داتشند.

آیت الله هاشمی رفسنجانی حضور هیات ایرانی در اجلاس مکه را موفق ارزیابی کرد و ادامه داد: حضور من و هیات همراه و آیت الله تسخیری که از طریق دیگری به این نشست آمده بودند در آنجا خیلی موثر بود و اگر ما برای این منظور به عربستان نرفته بودیم وحدت اسلامی درستی در اجلاس مذکور شکل نمی گرفت؛ چرا که در واقع تقریبا شیعه در این نشست واحد بود.

رئیس مجلس خبرگان رهبری همچنین گفت: بالاخره خداوند توفیق داد و در این اجلاس به گونه ای عمل شد که تفکر شیعی، اسلامی و ایرانی درخشش بی نظیری داشت؛ در آن چند روز که ما در عربستان بودیم، بحث عمده کانال های عربی و خبری محتوای سخنرانی من بود که البته باعث اعتراض علمای تند وهابی به خادم الحرمین هم شده بود که شما با دادن میدان به ایرانیان تنها باعث بزرگ شدن شیعه و ایران شدید؛ البته اکثریت قاطع علمای حاضر در این نشست صمیمانه از برنامه های هیئت ایرانی حمایت کرده و آن ها را تشویق کردند.

خطیب نماز جمعه امروز تهران در ادامه با اشاره به برخی مسائل مورد مذاکره اش با مقامات سعودی، اظهار داشت: مسائل مربوط به مشکلات حج که البته در سفرهای قبلی بخش عمده آن را حل کرده بودیم به طور جدی و صریح مورد گفتگوی ما قرار گرفت که به نظرم این مسائل تا حدودی اصلاح شد و انشاءالله زوار ما در آینده این مشکلات را نداشته باشند؛ بنده در آنجااحساس کردم که مسئولان اصلی عربستان به واقع دل شان می خواهد که شیعیان از عربستان راضی بازگردند. به هر حال باید با تعقل، تدبر، صبر و راهکارهای اتحادآفرین این مسئله حل شود.

وی در ادامه به ارائه گزارشی از حضور در منطقه فدک پرداخت و گفت: در سفر قبلی به عربستان می خواستم بعد از بازدید از منطقه خیبر در فدک هم حضور یابم که نشد و این طلب من از عربستان باقی مانده بود که برادران سعودی این بار ما را به این منطقه هم بردند. در آنجا چیزهای عجیبی دیدیم. صمیمانه روحیات و علاقه مردم نسبت به حضرت زهرا را مشاهده کردیم. آنجا دیدیم که هنوز حقیقت حضرت زهرا(س) جلوه دارد.

آیت الله هاشمی رفسنجانی ادامه داد: من درباره فدک زیاد خوانده بودم اما نمی توانستم حقایق آن را بفهمم. توجه داشته باشید که از لحظه فتح خیبر تا 300 - 400 سال بعد، موضوع فدک، مسئله ای زنده، مشاجره ای و مورد توجه دنیای اسلام بوده است. من نمی فهمیدم چرا یک باغ می تواند آنقدر مهم بوده باشد؟ حقیقت این است که روح این قضیه را باید بزرگ تر از مسائل تاریخی و احتجاجات موجود در کتب دید. ماجرایی واقعی پشت سر این موضوع است.

رئیس مجلس خبرگان رهبری همچنین با اشاره به مسائل تاریخی مربوط به جنگ خندق و آغاز درگیری مسلمانان با یهودیان در مدینه به ذکر مختصات جغرافیایی منطقه فدک پرداخت و گفت: این منطقه حدود 90 کیلومتر با خیبر فاصله دارد اما در همان منطقه  واقع شده است. به هر صورت پس از ماجرای فتح قلاع خیبر که واقعه ای باور کردنی نبود. علی بن ابی طالب (ع) برای تحویل فدک بدون جنگ ماموریت یافتند و آن ها هم وقتی نام علی(ع) را شنیدند تصمیم گرفتند زودتر تسلیم شوند.

وی روایت مربوط به سفر طی الارضی پیغمبر اسلام(ص) به همراه علی ابی طالب(ع) پیش از قضیه خیبر به فدک را نمایانگر اهمیت این موضوع دانست اما یادآور شد که این روایت قدری توجیهات دیگری نیز لازم دارد.

خطیب نماز جمعه تهران افزود: به هر صورت علی(ع) به فدک تشریف برد و قرارداد خوبی هم در آنجا بستند که البته تاریخ در آن اختلاف دارد؛ روایتی هست که بر اساس آن در این قرارداد نصف فدک و بر اساس روایت دیگ کل فدک با مدیریت پیغمبر(ص) باز پس گرفته شد که به نظر می رسد روایت دوم بهتر می تواند صحیح باشد.

آیت الله هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه مطالب سخنانش درباره فدک در کتب معتبر شیعه و اهل سنت وجود دارد، ادامه داد: به هر حال این مسئله بدون جنگ تمام شد؛ در تفسیر درالمنصور که از علمای به نام اهل سنت است با اشاره به یکی از آیات سوره اسرا نوشته شده است: جبرئیل به پیامبر(ص) نازل شد و گفت که خداوند از تو می خواهد فدک را به زهرا(س) واگذار کنی و ایشان هم چنین کردند. منصور در تفسیر آیه مذکور از سوه اسرا دو روایت از ابوسعید خدری که او نیز از بزرگان روات اهل سنت است و از ابن عباس نقل می کند که بر اساس آن غنائمی که بدون جنگ گرفته شده باشند، خالص در اختیار پیغمبر قرار خواهد داشت. 

رئیس مجموع تشخیص مصلحت نظام با طرح این سئوال که باید دید چرا پیامبر بخش وسیعی از این اموال را در احتیار حضرت زهرا(س) گذاشته اند؟ افزود: البته ما باید چیزهای دیگری را که پیامبر به حضرت زهرا(س) داده اند را بررسی کنیم که تا کنون برنامه ای برای این منظور نداشته ایم. به عنوان مثال عوالی هم از جمله این اموال است که هفت باغ را شامل می شود و داستان عجیبی هم دارد.

وی با تشریح ماجرای عوالی ادامه داد: درجریان جنگ احد بعد ازحمله مشرکین به مدینه، یهودیان جلسه ای برای اقدام علیه مسلمانان تشکیل دادند و مخریق که عالمی یهودی بود در آن جلسه گفت شما که می دانید این پیامبر حق است پس چرا از او حمایت نمی کنید؟ با این رویه شما راه پیغمبر تهدید می شود؛ اما کسی به سخنان او گوش نکرد و لذا خودش به میدان نبرد احد آمد و فریاد زنان به مسلمانان گفت که شهادت دهید که هر چه داشتم به پیغمبر شما واگذار کردم و جنگید تا شهید شد. پیغمبر(ص) هم بعد از شهادت او گفتند که مخریق وارد بهشت شد، بدون اینکه یک رکعت نماز خوانده باشد ...! رسول الله تمام اموال مخریق را به حضرت زهرا(س) واگذار کردند و در واقع متولی اموال مخریق حضرت زهرا شدند.

رئیس مجلس خبرگان رهبری یادآور شد: از برخی روایات می توان چنین استفاده کرد که گویا پیغمبر(ص) بر اساس برنامه ای  الهی چنین اقداماتی را انجام می داده اند چرا که می دانستند خاندان شان به واسطه سیاست های متضادی که در آینده پیش خواهد آمد، دچار مشکلات مختلفی می شوند.

آیت الله هاشمی رفسنجانی تاکید کرد: اگر می خواهید اهمیت فدک را دریابید، باید ببینید که در طول تاریخ بر سر این مزرعه چه آمده است؛ فدک را 25 - 24 بار گرفته یا پس داده اند؛ این داستان از همان روز بعد از رحلت پیغمبر(ص) شروع شد و تا زمان ارازی، خلیفه عباسی درسنه 323 گرفتن وپس دادن ها ادامه داشته است. به واقع چرا؟ مگرچه رمز و مسائلی در این ملک هست؟

خطیب نماز جمعه تهران مسئله فدک را موضوعی سیاسی دانست که با مسائل مربوط به امامت، ولایت و مقاومت مرتبط است و افزود: این موضوع بع نیروهایی که مظلوم می شوند و مقاومت می کنند باز می گردد و در واقع فدک یک پرچم است.

وی ضمن قرائت نام 24 کسی که فدک را گرفته و پس داده اند، ادامه داد: ابوبکر نخستین کسی بود که فدک را گرفت اما به رغم دستور اولیه اش و در پی استدلال حضرت زهرا(س) آن را پس داد. خلیفه دوم، عمر دیگر گیرنده فدک بود که با اقدام ابوبکر مخالف بود و لذا نامه حضرت زهرا(س) را پاره کرد و نگذاشت امر ابوبکر اجرا شود. در برخی تواریخ و سیر و روایات هست که زمان عمر، خلیفه دوم با چیزهایی که دید قانع شد و فدک را به خاندان اهل بیت بازگرداند.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین گفت: این وضعیت تا زمان معاویه که دوباره فدک را پس گرفتند، ادامه داشت؛ تا اینکه عمربن عبدالعزیز به خاطر هدایت های معلم شیعه اش، فدک را مجددا به درخواست امام باقر(ع) برگرداند و این ششمین مورد گرفتن و پس دادن فدک بود.

آیت الله هاشمی رفسنجانی افزود: پس از این جریان، یزیدبن عبدالملک دوباره آن را پس گرفت و تا آخر عمر بنی امیه فدک دستشان بود؛ سفاح اولین خلیفه عباسیان بود که فدک را پس داد. بعد از اینکه ابن الحسن، فساد را در بنی عباس دیدند، منصور دوانیقی آن را از خاندان اهل بیت پس گرفت. فضا که آرام تر شد، مهدی، فرزند منصور فدک را پس داد. دوباره هادی عباسی به خاطر دیدن تحرکات اهل بیت آن را پس گرفت و این یازدهمین مورد است. در زمان هارون الرشید، حضرت موسی ابن جعفر(ع) پیشنهاد کردند که فدک را به ما برگردانید، گفتند حدودش را تعیین کنید. ایشان گفتند اگر حدود هم تعیین کنیم، شما آن را پس نمی دهید که هارون گفت می دهم! اما نهایتا و پس از تعیین حدود سیاسی هم فکر را پس نداد ولی مامون کار عجیب غریبی در این باره انجام داد که جای بررسی بسیاری دارد.

وی ادامه داد: مامون در این باره کاری کرده که از نقاط برجسته فدک است و باید به دنبالش رفت؛ در مورد دوازدهم به مامون می رسیم که می خواهد فدک را پس دهد اما مخالفت های زیادی در برابرش قرار می گیرد. به هر حال کار و تصمیم گیری دراین خصوص دشوار بود و لذا مامون دو جلسه گذاشت که یکی جلسه ای با حضور 200 نفر از علمای اطرافش بود که نهایتا به این نتیجه رسیدند که فدک مال حضرت زهرا(س) بوده و باید به فزرندان ایشان برگردد.

خطیب نماز جمعه تهران همچنین اظهار داشت: جلسه بعدی که 1000 نفر از علما در آن حضور داشتند که مانند کنگره های سراسری ما بوده است؛ به هر حال مامون علما را از جاهای مختلف آورد و نتیجه باز به نفع خاندان اهل بیت شد. اگر بتوانیم بحث های مطرح شده در این دو اجلاس را پیدا کنیم، مطالب مهمی در آن ها خواهیم یافت. نهایتا متنی بعد از این جلسات تهیه شد که مامون به حاکم مدینه نوشت و دستور داد که "انه قد کان رسول الله اعطی ابنته فاطمه فدکا". این مسئله ناگهان مثل بمب صدا کرد که یکی از جرقه های این داستان در شعر دعبل خزاعی چنین آمده است: "چهره زمانه و تاریخ لبخند زد وقتی که خبردار شد که مامون، فدک را به بنی هاشم بازگردانده است".

رئیس مجلس خبرگان رهبری همچنین گفت: سیزدهمین مورد پس گرفتن فدک به معتصم عباسی باز می گردد؛ سپس واثق عباسی آن را پس داد اما متوکل که خصومت او با شیعیان بر همه آشکار است، مجددا فدک را گرفت اما شانزدهمین فزرندش، منتصر آن را پس داد. چهره سیاسی قضیه در این پس دادن ها خیلی خوب روشن است. حاکم پس از منتصر مجددا فدک را پس گرفت و مستعین آن را پس داد. معتز پس گرفت و معتمد پس داد و بیست و یکیمین حاکم عباسی آن را پس گرفت و معتضد پس داد؛ بیست و سومین حاکم گرفت و اراضی که خلیفه دانشمندی بود به عنوان نفر بیست و چهارم بود سال 324 آن را پس داد.

آیت الله هاشمی رفسنجانی در ادامه با اشاره به حضورش در منطقه فدک، اظهار داشت: در خود عربستان کسی فدک را نمی شناخت. شخصیت های سعودی گفتند چرا می خواهید این همه راه بروید؟ گفتم می خواهم منطقه را ببینم و نهایتا به آنجا فتیم. خیلی هم راه رفتیم. سفرمان طولانی شد و بیش از 260 کیلومتر مسیر طی کردیم؛ در بدو ورود به شهر دیدیم تابلوی بزرگی زده اند که فدک! چشم ما روشن شد! حالت خاصی پیدا کردیم؛ ما اصلا چنین انتظاری نداشتیم که این کلمه را ببینیم.

وی ادامه داد: فدک شهری زیبا در دامنه ارتفاعات بود که در آن گشتی زدیم و سپس ما را به فدک قدیمی بردند. دیدیم مسئولان شهرستان آمده و در آنجا جمع شده بودند. در حین عبور با برج ها و باروهایی مواجه می شدیم که حکایت از قدمت این سرزمین داشت؛ آنجا ذره ای تعصب ندیدم. به رغم آنکه همه ما را می شناختند و یکی از مسئولان مقابل ما نیز که خودش مسئول امر به معروف شهر بود چند کلمه گفت که من لرزیدم. ما کنار ساختمانی ایستاده بودیم که پیرمرد آن را نشان داد و گفت: هذا مسجد فاطمه. قلب ما تکان خورد و اشک های مان ریخت! کمی توضیح داد. گفتند این مسجد را حضرت فاطمه ساخته و بارها تخریب شده و ساخته شده و حالا هم متروک است.

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: آنجا بعد از دره، رودخانه ای هم وجود داشت که کنارش نخلستانی واقع شده بود؛ پیر مرد گفت: هذا بستان فاطمه. بعد رو کرد به کمی آنطرف تر و گفت هذا وادی فاطمه. از دور چیزی نشان داد و گفت اینها هم عیون(چشمه های) فاطمه هستند. هر چه می خواستیم در این سفر خدا به ما داده بود و همه را دیدم و صحبت های زیادی کردیم و او هم هر چه می دانست به ما گفت. احساس کردم مردم آنجا علاقه مند به حضرت فاطمه(س) هستند و تعاطفی با شیعه دارند.

وی نتیجه گرفت: می خواهم عرض کنم که این حادثه فدک، موضوعی قابل بحث بیشتری است بدون اینکه تفرقه آمیز باشد. اینها می تواند اتحاد آفرین باشد. خدا کند روزی شود که حاجیان ما با تور به اینجاها بروند. به نظر می رسد این اقدام می تواند یکی از کارهای خوب باشد که دولت عربستان کم کم این آثار ارزشمند تاریخ اسلام را معرفی کند؛ شاید نظر وسیعی که ملک عبدالله دارد ما را به این نقطه برساند.

آیت الله هاشمی رفسنجانی افزود: به هر حال از نواهی مختلف می توان حضرت زهرا(س) را شناخت. شخصیت ایشان را ببینید وقتی فشار آوردند برای بیعت از علی(ع)، نتوانست تحمل کند؛ جمله ای گفت که همه را متوحش کرد: دست از پسرعموی من بردارید؛ اگر ادامه دهید گیسوانم را باز می کنم و نفرین تان می کنم و می دانم چه بر سرتان می آید. یک جمله حضرت زهرا(س) صحنه را آرام کرد. ایشان شخصیت بزرگی است در تاریخ زنان عالم و ما چنین مقتدایی داریم.

خطیب نماز جمعه تهران در آغاز سخنانش در خطبه دوم همچنین با تبریک مهم ترین مناسبات هفته، اقدام امام راحل در تاسیس حکومت اسلامی متکی به مکتب اهل بیت را کار بی نظیری در تاریخ دانست که سابقه اش را در تاریخ نداریم.