به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها، سید محمد خاتمی طی سخنرانی در مجمع ۲۰۰۸ اسلو برای میانجیگران سازمان ملل متحد یادآور شد: گفتگو از زمان سقراط تا امروز تاریخی پر از فراز و نشیب داشته است. آنچه تذکر به آن در این مجال لازم است اینکه تفاوت میان گفتگو و دیگر گونه های ارتباط کلامی، فکری و احساسی را دریابیم، زیرا خلط میان مفاهیم به ظاهر مشابه ولی دارای تفاوت بنیادی نظیر گفتگو و مذاکره و مباحثه باعث سوء تفاهم می شود.
وی با یادآوری اینکه مذاکره معمولاً در حوزه سیاست معنی دارد و حول محور کسب منفعت و دفع ضرر می چرخد و مباحثه نیز عمدتاً در حوزه های علمی و دینی کاربرد دارد با گفتگو فرق دارد، افزود: گفتگو با هدف تفاهم و شناخت بهتر و بیشتر یکدیگر صورت می گیرد و روندی است که از موضع مشترک برای رسیدن به همزبانی و هدف مشترک آغاز می شود.
خاتمی گفت: میداندار گفتگو نه سیاستمداران یا صاحبان ایدئولوژی از موضع ایدئولوژی، بلکه نمایندگان تمدنها و فرهنگ ها یعنی اصحاب فکر و فرهنگ و هنر در جوامع هستند. دیالوگ سیاسی نیست، گرچه می تواند و باید آثار سیاسی بزرگ داشته باشد و از جمله خود سیاست از مهمترین موضوعاتی است که می تواند و باید مورد گفتگوی متفکرانی که قصد اصلاح دارند قرار گیرد.
رئیس مؤسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها با اشاره به اینکه جهان برای زندگی امن و امیدوار به نگرشهای نو و روش های جمعی تازه نیاز دارد، افزود: برهمین اساس در پی طرح گفتگوی تمدنها، طرح ائتلاف جهانی برای صلح را به جای ائتلاف برای جنگ مطرح کردم که مکمل طرح گفتگوی تمدنها بود.
وی گفت: این سخن در غوغای خشونت بار جهانی طنین لازم را نداشت. اما هنوز بر این باورم که سازمان ملل متحد به رغم سالهای هراس آمیز و ناپایداری که بشریت در شرق و غرب عالم برای آن هزینه های فراوانی پرداخته می تواند ائتلاف برای صلح بر مبنای عدالت را راهی برای خروج جهان کنونی از زندگی سرشار از افراط و خشونت و خطر قرار دهد.
خاتمی یادآور شد: به نظر من موفقیت غیر گفتگویی و پویشهای غیریت ساز کنونی برآمده از خود برتربینی و استیلاطلبی سیاسی، نظامی و اقتصادی کنونی از یک سو و عقب ماندگی و تحقیر شدگی و گرفتاری ملتها به حکومت های مستبدِ وابسته از سوی دیگر است.
وی با تأکید بر اینکه برای هر اندیشه و آرمان بزرگی باید از مصادیق و موارد عملی آغاز کرد، گفت: برای تحقق گفتگو باید تفاهم تمدنها، آشتی تمدنها و صلح تمدنها را تدبیر کرد و این فرایندی طولانی است که نیاز به اهتمام جامعه بین المللی و به ویژه تدارک سازوکاری مناسب در نهادهایی چون سازمان ملل متحد دارد و باید به تناسب این تغییر در ساختار و سازوکار آنها تحول حاصل شود.
خاتمی افزود: اگر گفتگو با هدف فهم یکدیگر شکل می گیرد این فهم باید مبنای عمل مشترک باشد، می توان چشم انداز واقعی برای هدفهای والایی چون صلح برپایه عدالت را ترسیم کرد.
وی تصریح کرد: اگر ما هدف را برقراری صلح در جهان قرار دهیم پیش از آن باید دو امر تحقق یابد: یکی احساس عدالت از سوی همه ملتها و افراد بشر و اطمینان به استقرار آن و دیگر فرهنگ سازی برای تفاهم در برابر تخاصم و مهر و دوستی در برابر قهر و ستیز. طبیعی است که گفتگو میان نخبگان هر فرهنگ و تمدن در درجه اول و بسط و تبلیغ تفاهم آنان در میان جوامع در درجه دوم از اهمیت برخوردار است.
رئیس مؤسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها با تأکید بر اینکه موانع بر سر راه این مهم کم نیست، افزود: عقب ماندگی و استبداد و بخصوص تحقیر شدگی در سویی از عالم و تحقیر فرهنگ و تمدن دیگران از سوی وابستگان به تمدن نیرومند تر و نگاه به جهان توسعه نیافته به عنوان پایگاه استیلا و نفوذ و منبع ماده خام و انرژی و بازار مصرف و اعمال معیارهای دوگانه برای حفظ و بسط استیلای قدرتهای بزرگ و بدبینی حاصل از آن از سوی دیگر است.
وی گفت: شرق می تواند از فرهنگ و تمدن غرب برای توسعه و پیشرفت و آزادی خود بهره های فراوان بگیرد، همانگونه که غرب می تواند با رجوع به فرهنگ و تمدن شرق بسیاری از خلاء های اخلاقی و معنوی خود که موجب بحرانهای بزرگ در ذهن و زندگی انسان مدرن شده را پر کند.