|
|
|
دیدگاه علامه جعفری (ره) درباره‌ی وحدت دین و نیاز انسان‌ها بدان را در قسمت قبل بیان کردیم در ادامه وی برادری و اخوت در میان انسان‌ها را بنابر یک‌سری اشتراکات می‌داند و ضمن تبیین مبانی اعتقادی مشترک ادیان توحیدی ابراهیمی انواع وحدت امت اسلامی را تشریح می‌کند.
علامه محمد تقی جعفری (ره) هنگامی به وحدت اسلامی می‌پردازد که مفهوم عقل سلیم را روشن ساخته و اعلام می‌دارد که منشأ حقیقی وحدت امت اسلامی همان دین اسلام است و این منشأ ریشه اصلی خود را از فطرت سلیم می‌گیرد که خداوند در نهاد همه مردم جوامع به ودیعه نهاده است.
وی مبناى وحدت امت اسلامى را مستند به همان دین فطرى انسانى دانسته که همه پیامبران الهى آن را به بشریت تبلیغ کرده‌اند و معتقد بوده است که متن کامل آن پس از حضرت «نوح» و پیامبران پیشین به‌وسیله حضرت «ابراهیم خلیل» ابلاغ شده و یهود و مسیحیت نیز خود را وابسته به آن مىدانند و خاطر نشان می‌سازد که ارکان و اجزای دین فطرت که ملت اسلامی باید آن‌ها را دارا باشند از دو طریق اثبات می‌شود. الف: قرآن مجید که حاوى اثبات توحید خالص (اعتقاد به یگانگى خداوند و شریک‌نداشتن او به طور مطلق و لزوم اعتقاد به صفات کمالى خداوند و سلب صفات نقص و وابستگى از خداوند.) معاد و ابدیت که بدون آن دو حیات انسان‌ها در این دنیا قابل تفسیر و توجیه قانع‌کننده نیست. نیاز بشر به پیامبران که حقایق فوق حواس و عقل او را در وصول به کمال واقعى که هدف زندگى او در این دنیاست به او آموزش دهند، این نیاز فقط با بعثت پیامبران و اوصیایى که بعد از پیامبران کار تبلیغ را ادامه مىدهند مرتفع خواهد شد. عبادتها و تکالیفى که براى برقرارى رابطه کشش به بارگاه خداوندى ضرورت دارند مانند نماز و حج. انجام‌دادن کارهاى نیک به طور عام، که ضرورىترین آن‌ها همانا کوشش براى برآوردن نیازهاى مادى و معنوى معقول مردم است. ب: این اصول و ارکان و اجزای اصلى دین فطرت از راه عقل سلیم نیز به خوبى اثبات شده و در کتب فلسفى و کلامى مشروحأ مورد تحقیق قرار گرفتهاند، این اصول و ارکان و اجزا از یک وحدت عالى در به فعلیت رسانیدن استعدادهاى آدمى برخوردارند که همان دین فطرت است که خداوند بر حضرت ابراهیم خلیل‌اللّه وحى فرموده است. وی هیچ یک از بشر را فارغ از موازین فوق نمی‌داند و نظریات ویرانگر مادیون را دال بر خودمحوری آنان قلمداد کرده است که همین مسأله موجب گسترش فساد در صحنه‌های بشری می‌شود و این‌که اخلاق و فضیلت در قرارداد اجتماعی قابل دفاع همیشگی نیست چون نمىتوان تنها هدف اخلاق و فضیلت را اصلاح نظام زندگى دنیوى تعیین کرد و نیز همین مکاتب و تفکرات اگرچه به ظاهر ابدیت را قبول ندارند اما در آیین‌های خود مفاهیمی را دنبال می‌کنند که در واقع همان مفهوم ابدیت است حتی مفاهیمی مثل انسان، کمال، ترقی و ... . روابط جهان و انسان دارای وابستگی‌های درونی و بیرونی است و این نشان از آن است که این وابستگی ها قابل فهم نهایی نخواهد بود و قطعأ حکمتی بر آن مترتب است، همچنین هیچ یک از آن استعدادها و به فعلیت رسیدن آن‌ها بدون قانون و هدف قابل تصور نیست. بدین شکل علامه (ره) اثبات می کند که همه به نوعی بر حیات خود و وحدت حاکم بر آن واقفند و در نهایت این‌که هر اندازه که شخصیت متعالى شود به وحدت عالىتر نایل مىشود. علامه محمد تقی جعفری (ره) این عالم عالی‌قدر اسلام ضمن تبیین مبانی اعتقادی متن مشترک ادیان توحیدی ابراهیمی و اعتقاد به وجود خداوند یگانه، مبدأ و مقصد حرکت انسان در وصول به کمال، قرار گرفتن عقل و وجدان در ذات انسان‌ها و فرستادن پیامبران الهى براى ارشاد مردم به عنوان عناصر شخصیت واحد جوامع اسلامى، یا اجزاى هویت واحد امت اسلامى را در همین اعتقادات بر می‌شمرد و ابراز می‌دارد که با ورود اختلال در هر یک از این عناصر یا اجزا، شخصیت یا هویت واحد به همان نسبت مختل مىشود. |