مصلحت‌اندیشی با تفکیک رفتار سیاسی و اختلافات اعتقادی

بروز اصلی مصلحت‌اندیشی در ایجاد انسجام اسلامی در این جهت خواهد بود که ما بین اختلافات اعتقادی خود و انسجام لازم در رفتارهای سیاسی خلط نکنیم و بتوانیم این دو را از هم تفکیک کنیم. حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پیروزمند، معاون پژوهشی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) درباره لزوم رعایت مصلحت و مرزهای آ‌ن در تحقق انسجام اسلامی تصریح کرد: طبیعتاً ضرورت مصلحت‌اندیشی تابع آن است که مصلحت‌اندیشی را چگونه معنا ‌کنیم و اساسا برای پی‌بردن به موجودیت مصلحت‌اندیشی در ایجاد انسجام اسلامی، نخست باید مفهوم و معنای انسجام وحدت اسلامی را دریابیم. وی انسجام اسلامی را به ایجاد یک همگرایی بر مبنای مشترکات در جامعه اسلامی معنی کرد و افزود: لزوم این انسجام وقتی ضرورت پیدا می‌کند که متوجه توطئه‌هایی که از سوی دشمنان علیه جهان اسلام، طراحی می‌شود، بشویم که در واقع هدف از این توطئه‌ها نیز تسلط بر منابع مالی و انسانی جوامع اسلامی از طریق ایجاد تفرقه است. این کارشناس فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، توضیح داد: باتوجه به مطالب فوق و پی‌بردن به اهمیت انسجام اسلامی، نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که انسجام اسلامی با تکیه بر اختلافات تحقق نمی‌یابد، بلکه با محوریت و تکیه بر مشترکات جوامع اسلامی قابل دستیابی است. حجت‌الاسلام پیروزمند، اصل اسلام، توحید، نبوت، دغدغه‌ی مشترک حفظ احکام و شریعت اسلام و حمایت از مسلمین در مقابل فشارهای همه‌جانبه مستکبرین را از اصول مشترک مسلمانان ذکر کرد و گفت: اگر انسجام اسلامی را به این معنا مورد توجه قرار دهیم و بر این ضرورت اهتمام داشته باشیم، مسأله مصلحت‌اندیشی در انسجام اسلامی معنا پیدا خواهد کرد.                                          از نظر معاون پژوهشی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم، مصلحت در انسجام اسلامی به معنای آن است که در عینی که نباید از اعتقادات حقه‌ای که داریم، کوتاه بیایم، ولی در موضع‌گیری‌های اجتماعی به گونه‌ای رفتار نکنیم که حساسیت‌های مذاهبی که با آنها اختلاف داریم، تحریک شود. وی ادامه داد: مصلحت‌اندیشی در ایجاد انسجام اسلامی، یعنی اینکه که تا چه حد بخواهیم بر طبل اختلافات اعتقادی و مناسکی که با سایر مسلمین بکوییم، یا نکوبیم. بنابراین در موضوع مصلحت باید جمع بین دو مسأله‌ای که ظاهر جمع‌بندی آنها مشکل است، صورت گیرد؛ یعنی از طرفی این مصلحت‌اندیشی به هیچ‌وجه به معنای مماشات و سهل‌انگاری در مناسک مذاهبی شیعیان نباید باشد؛ چنانچه سایر مسلمانان نیز نسبت به اعتقادات خود حاضر به کوتاهی و مماشات نیستند و از طرف دیگر در عین اختلافات لازم است براساس منافع مشترکی که برگرفته از مذهب و صیانت از آن است، باید نوعی همگرایی را تعریف کنیم. کارشناسی فرهنگی دبیرخانه شواری عالی انقلاب فرهنگی در جمع‌بندی مطالب فوق خود تصریح کرد: ما از یک طرف باید باب گفت‌وگوهای عملی را در زمینه‌های مختلف با نخبگان علمی جهان اسلام باز کنیم و از طرح مناظره علمی در زمینه‌های مختلف هراس نداشته‌باشیم و در ضمن اینکه این مسئله را پی می‌گیریم که به هیچ وجه نباید آن را به معنای منارعه سیاسی تعبیر کنیم، از طرف دیگر باید بتوانیم در رفتار سیاسی جوامع اسلامی بر محور منافع مشترک یک وحدت همگرایی ایجاد کنیم. پیروزمند تأکید کرد: بروز اصلی مصلحت‌اندیشی در ایجاد انسجام اسلامی در این جهت خواهد بود که ما بین اختلافات اعتقادی خود و انسجام لازم در رفتارهای سیاسی خلط نکنیم و بتوانیم این دو را از هم تفکیک کنیم. معاون پژوهشی دفتر فرهنگستان علوم قم در ادامه با اشاره به این نکته که دیدگاه‌های افراطی و تفریطی نسبت به اعتقادات بین شیعان و اهل سنت وجود دارد، افزود: بین شیعیان و اهل سنت نیز در عینی که نسبت به ولایت امام علی (ع) اختلاف‌نظر جدی وجود دارد، ولی یک اشتراک خیلی بزرگ با غالب اهل تسنن داریم و آن احترام و ارادتی است که به اهل بیت (ع)‌دارند. آنها به دلیل آنکه برای پیامبر (ص) احترام فوق‌العاده‌ای قائل هستند، به تبع آن نسبت به اولاد و اهل‌بیت ایشان نیز احترام قائل هستد. وی حساب برخی از اقلیت‌های اهل تسنن از جمله وهابیون که به خود جرات جسارت به اهل‌بیت (ع)‌ را می‌دهند و احترام و اظهار ارادت به آنها را مصداق شرک تلقی می‌کنند، را از عموم اهل سنت جدا دانست و ابراز کرد: به همین دلیل یکی از محورهای اشتراک که می‌تواند ظرفیت‌های بزرگی را در اتحاد و انسجام اسلامی ایجاد کند، مسأله محبت به اهل‌بیت (ع) است. حجت‌الاسلام پیروزمند توضیح داد: در قدم اول صرف‌نظر از بحث‌های علمی که مطرح شد، باید در رفتار سیاسی و تعاملات اجتماعی که با اهل تسنن داریم، بر این نقطه مشترک مهم پافشاری کنیم و نگذاریم تحت‌الشعاع رفتار یک عده اقلیت اهل تسنن قرار گیرد، تا از این جهت بتوانیم همدلی را در جوامع اسلامی تقویت کنیم. معاون پژوهشی دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم در بخش پایانی این گفت‌وگو، شناخت تهدیدات و دشمنان مشترک را از دیگر مشترکات جوامع اسلامی که می‌تواند مبدا انسجام اسلامی باشد، عنوان کرد و گفت: مصادق بارز این مطلب را در رفتار فلسطینی‌ها و گروه‌های مبارزه فلسطینی هماند حماس مشاهده می‌کنیم. وی اظهار کرد: آنها از نظر اعتقادی پایبند دیدگاه‌های خود هستند، ولی به دلیل اینکه اهمیت مبارزه با رژیم صهیونیستی و خطر بی‌توجهی به این مسأله را درک کرده‌اند، در رفتار سیاسی خود یک نزدیکی و پیوند عاطفی و حتی پیوند اندیشه‌ای با ایران اسلامی قائل هستند.