امام رضا(علیه السلام) می‌فرمایند: "یک ساعت فکر بهتر از عبادت یک سال مىباشد." از آن حضرت سؤال شد که معنى این حدیث چیست؟ فرمود: "در خانههاى خراب و منازل خالى عبور مىکنى و مىگویى ساکنان تو کجا هستند؟ چرا سخن نمىگویید؟" سپس در ادامه فرمود: "عبادت، زیادى نماز و روزه نیست، بلکه عبادت تفکر در امر خداوند مىباشد."(1)
گاهی اوقات حتما شده با خود گفته ایم: زندگی ایده آل و آن راه و مسیری که خدا از ما خواسته در آن حرکت کنیم، کدام است؟ چگونه می‌توانیم ایده آل زندگی کنیم؟ اصلا ایده آل ما چیست؟!
هر اصلی که بتواند جوابگوی تمام مسائل زندگی یک فرد یا اجتماع باشد و به عنوان هدف کلی قرار گیرد، آن اصل ایده آل آن فرد یا اجتماع خواهد بود. مثلا کسانی ایده آل خود را اندوختن ثروت قرار داده و همه چیز، وسایلی برای رسیدن به هدف آنان که ثروت است تلقی خواهد شد. همچنین کسانی ایده آل خود را رسیدن به کمالات علمی قرار داده و تمامی شئون انسانی و طبیعی را با عینک علمی می‌نگرند و مواردی از این دست.
ولی آن چه عقل و تجربه ی تمام تاریخ بشریت نشان داده، این است که هیچ ایده آلی نمی‌تواند یک فرد آگاه را بدون اینکه از عهده ی تفسیر موقعیت آن فرد در جهان هستی برآید، اشباع نماید. اما تفسیر جدی موقعیت یک فرد آگاه، بدون جوابگویی به سؤال معروف"از کجا آمده ام؟ برای چه آمده ام؟ به کجا می‌روم؟" امکان پذیر نخواهد بود.
پاسخ به این سؤال رابطه ی مستقیم با درجه ی رشد فکری و روحی ما انسان‌ها دارد. هر مقدار که رشد روحی و فکری آدمی بیشتر و عالی تر باشد، به همان مقدار توقف او درباره ی امور زودگذر و محدود، امکان ناپذیر خواهد گشت. چون دائما یک احساس ابدیت و اتصال و بهره برداری از ابدیت در روح عظیم آدمی می‌جوشد و فناپذیری و نسبی بودن اشیا نمی‌تواند او را به این خواسته برساند. بنابراین انسان باید به یک موضوع بی نهایتاز حیث کمال دل ببندد. اما این بینهایت چیست و چگونه شناخته می‌شود؟
هنگامی که عقل می‌کاود و بیشتر جستجو می‌کند، بی نهایت حقیقی را تنها و تنها خدا می‌یابد و این همان مدعای ادیان الهی است. این جاست که می‌فهمیم اگر بخواهیم کارگاه هستی را بفهمیم و یا ایده آل در آن زندگی کنیم و بدون تحیر، آن را ترک کنیم، باید برای خود در زندگی موضوع عشق به پروردگار و سرسپردگی به او را انتخاب کنیم و الا، کار این جهان و زندگی دنیایی به پایان خواهد رسید و ما نخواهیم فهمید که از کجا آمده ایم و ...
از این رو آن ایده از همه ی ایده‌ها منطقی تر است که بتواند جوانب مختلف زندگی ما را در بر بگیرد و یکی از راه‌ها برای شناخت آن، وجدان و تفکر بیداری است که همیشه قاضی، ناظر و مجری آگاه در اختیار ماست.
از همین منظر مولایمان علی بن موسی الرضا (علیه السلام)با بیان ارزش والای تفکر و پندگیری از روزگار،قصد برانگیختن وجدان‌های خفته و زدودن زنگار غفلت از آن را دارند. تا در نشانه‌های پروردگارو فرامینی که او برای سعادتشان صادر کرده است، بیندیشند؛ باشد که آدمی، ایده آل خویش را بیابد ...
(برگرفته از کتاب "وجدان" تألیف مرحوم علامه محمد تقی جعفری با تلخیص و اضافات)
پاورقی :
1ـ قال الإمام علی بن موسی الرضا(علیه السلام): "فکر ساعة خیر من عبادة سنة" فسألته (علیه السلام) عن ذلک، فقال: "تمر بالخربة و بالدیار القفار فتقول أین بانوک أین سکانک ما لک لا تتکلمین؟ لیست العبادة کثرة الصلاة و الصیام العبادة التفکر فی أمر الله جل و علا" (فقه الرضا، صفحه 380)
به نقل از پایگاه اسلامی- شیعی رشد